Nieuwe aanwinst: Dorp in de Duinen, Ludvig Munthe

'Dorp in de Duinen 'gezicht op Katwijk aan Zee'

Ludvig Munthe (1841-1896)  (Olieverf op doek op hout, 30 x 36,5 cm)

Ton Hetebrij

We kijken hier naar een schilderij van Ludvig Munthe, het eerste van hem dat nu eigendom is van het Katwijks Museum. De naam Munthe moet de regelmatige bezoeker van het Katwijks Museum bekend in de oren klinken. De zoon van deze Ludwig Munthe: G.A.L. “Morgenstjerne” Munthe, woonde van 1901 tot 1908 in Katwijk en heeft zijn sporen hier achtergelaten.

Ludvig Munthe werd in 1841 in Aaro in Noorwegen geboren. In 1861 vertrok hij vanuit het Noorse Bergen naar Düsseldorf in Duitsland om daar schilderlessen te gaan volgen aan de Akademie. Hij bleef er zijn hele leven wonen en werd in 1893 benoemd tot directeur van de Akademie die hem had opgeleid. Hij overleed in Düsseldorf in 1896. Ludvig Munthe maakte veel studiereizen door Europa onder andere naar zijn geboorteland Noorwegen, door Duitsland, Frankrijk en Italië. Hij verbleef ook regelmatig aan de Hollandse kust in Katwijk. Hij hoorde bij de vaste gasten van de kunstenaarskolonie die rond 1900 in Katwijk hun inspiraties vonden, waaronder een grote groep Duitse schilders. Zoon “Morgenstjerne” moet daar dus zijn eerste indrukken hebben opgedaan.

Misschien moeten we eens met de schilder rechts tussen het helmgras gaan liggen en dan tussen de stengels door neerkijken op het dorp beneden. We  zien wat door elkaar gegooide blokken met een dak erop, een plukje huizen tussen duinzand en hemel. Een vreemd, scheef bouwsel- misschien een hooiberg - torent boven alles uit, daken in roodbruin en grijs beheersen het beeld met een lage horizon en een oer-Hollandse lucht erboven. Links vooraan valt een donkerbruine schutting op met wat scharrelende kippen ervoor, tussen de huisjes in het midden een rommelig binnenplaatsje. De schilder lijkt wat slordig te werk te zijn gegaan.

We moeten een indruk krijgen van een dorp in de duinen en dat is genoeg. Ludvig Munthe is hier een impressionist geworden. Aanvankelijk ontwikkelde hij zich tot een zeer realistisch landschapschilder. Er zijn nauwkeurige landschappen en vooral wat sombere winterlandschappen, zoals “Winterlandschap bij zonsondergang”, onder zijn kwast vandaan gekomen. Natuurlijk overheerste in die laatsten vaak het wit, maar dat wit lijkt ook zijn handelsmerk te worden in zijn ontwikkeling daarna. Variaties van wit zie je in bijna al zijn doeken terug in grote vlakken, maar vaak ook als een toefje wit hier  en een toefje wit  daar.

Dat heeft de schilder hier ook heel slim toegepast: de kippen, niet meer dan wat veegjes, voor de donkere schutting, de randen van een dakkapel, de nok van een huis. Van het wasgoed op de bleek gaan we over een donker binnenplaatsje naar de lakens uit het raam. De schilder brengt hiermee veel  meer structuur en diepte aan dan je op een eerste aanblik zou vermoeden. Op een ander werk van Munthe, “Bomschuiten en badhuisje aan het strand van Katwijk”, gaat hij op dezelfde manier te werk.

Ook hier werkt het wit als structuur en contrast. Helaas heeft het Katwijks Museum dit laatste schilderij niet in zijn collectie. Het ligt wel voor de hand te veronderstellen dat Ludvig Munthe zijn latere impressionistische stijl heeft doorgegeven aan zijn zoon “Morgenstjerne” Munthe, waarvan het Katwijks Museum nu vier schilderijen in bezit heeft.