Nieuwe aanwinst: De Roskambrug in Katwijk aan den Rijn
12 dec. 2022
De Roskambrug in Katwijk aan den Rijn
Jan Harm Weijns (1864–1945) (olieverf op doek, 35x48,5cm)
Ton Hetebrij
Gevallen herfstblad ligt geel en bruin verbrokkeld op de kade. Onder de overheersende bomen wisselen licht en schaduw elkaar af. Een vrouw ontvangt het volle licht, een man gaat over de brug het dorp in. De schilder biedt ons de impressie van een verstilde herfstdag in Katwijk aan den Rijn.
Jan Harm Weijns werd geboren in Zwolle op 6 december en overleed op 14 december 1945 in Rotterdam. Hij kreeg zijn eerste tekenlessen op de stadstekenschool in Zwolle. Aan de Rijksnormaalschool voor Tekenonderwijs in Amsterdam haalde hij zijn MO-akte tekenen en werd tekenleraar in Enschede. In 1892 werd hij benoemd aan de HBS in Rotterdam. Rotterdam zou zijn stad worden. Men noemde hem de Rotterdamse impressionist. Hij schilderde er de straatjes, de pleintjes, de verborgen plekjes in de stad en de landschappen in de omgeving. Ook interieurs en stillevens hadden zijn belangstelling. Vanaf 1895 was hij eveneens docent aan de Rotterdamse Tekenacademie waar later de Willem de Kooning Academie uit voort zou komen. Hij was aangesloten bij diverse kunstenaarsverenigingen en natuurlijk bij de Rotterdamse Kunstenaars Sociëteit. Zijn doeken hingen op meerdere exposities en hij won met zijn werk zilveren medailles in Amsterdam in 1912 en in San Francisco in 1916.
De schilder staat aan de Overrijn voorbij de brug en kijkt in westelijke richting naar de Turfmarkt. Hij moet daar geweest zijn voor 1928. In dat jaar werd de brug op het schilderij vervangen door een grotere stalen brug. De huidige Roskambrug is in 1996 gebouwd naar het voorbeeld van de originele stenen brug uit 1666. Voor hem staan de twee bomen met de schaduwkanten naar hem toe gekeerd. Achter de bomen de zon, die onder de bomen licht laat vallen tussen de schaduwen en de vrouw in het zonnetje zet. De boom is het frisse lentegroen allang kwijt. De zomer is voorbij. Het meeste blad is dof geworden met daartussen oplichtend herfstgeel. De eerste afgevallen bladeren liggen aan de voet van de bomen rond de paaltjes op de kade, diep geel en bruin. De schilder speelt met licht en donker in het onherkenbare blad, de impressie is genoeg. De Rotterdamse impressionist laat zich hier gelden. Het donker van de stammen en de kruin vormen een contrast met de half verscholen wit oplichtende brug. De bomen lijken het beeld te beheersen, maar de schilder laat de ruimte zien door onze aandacht te richten op de huizen over het water: het oranjerode huis, dat oplicht voorbij de vrouw en het massieve pand achter de brug. Wit gepleisterd staat het nog steeds op de oever aan de overkant van de Rijn. Heel subtiel spelen de vrouw en de man een rol in de ruimtewerking. Ze gaan hun eigen weg en nemen ons mee zodat niets op het doek ons ontgaat.
