Schilder tussen het vissersvolk

Het Katwijks Museum toont zo'n 80 werken die een groot deel van zijn oeuvre omvatten. Van kleine olieverfstudies tot grote in gouache uitgevoerde hoofdwerken die Von Bartels in zijn atelier in München of in bovengenoemde plaatsen vervaardigde. De werken zijn vooral afkomstig uit particuliere collecties. Bij uitgeverij WBOOKS verschijnt de bijbehorende 144 pagina's omvattende publicatie. In een viertal essays gaan Karlijn de Jong, Annemarie Kingmans–Claas, Elisabeth Oost en André Groeneveld in op leven en werk van Hans von Bartels. Alle op de tentoonstelling getoonde werken zijn hierin in kleur afgebeeld.

Gratis rondleidingen

Tijdens de tentoonstellingsperiode zullen er gratis rondleidingen worden gegeven op de vrijdagen: 3 en 17 augustus, 7 september, 12 en 26 oktober en 2 november, van 14.00-15.00 uur. Reservering is noodzakelijk, via mail of telefonisch. Mail: pr@katwijksmuseum.nl of telefonisch: 06 40362212.

Geschiedenis

Op 10 juli 1887 kwam de reislustige Duitse kunstenaar Hans von Bartels voor het eerst naar Katwijk aan Zee. Hij verbleef in een huisje aan het Eerste Duinpad. Er was maar weinig comfort en geen stromend water. Maar voor Von Bartels was het een goede locatie want het lag dicht bij het strand. Von Bartels schilderde graag de zee, het liefst een onstuimige. Het waren echter warme dagen met nauwelijks wind en een spiegelgladde zee. Von Bartels was daardoor een beetje teleurgesteld in Katwijk. Tijdens zijn wandelingen door het dorp ontdekte hij wel een ander onderwerp: de in kleurrijke streekdracht gestoken inwoners. Na die eerste ontmoeting volgde in 1891 een tweede en Von Bartels keerde vervolgens tot aan zijn dood ieder jaar terug in Katwijk.

Vanaf 1885 konden kunstenaars die Katwijk bezochten, onder meer kiezen voor een verblijf in het chique Hotel Du Rhin gelegen aan de noordzijde van de Boulevard. Het hotel had vier ateliers en schilders konden er werk exposeren en verkopen. Toch verkoos Von Bartels een kamer bij de plaatselijke bevolking. Zo ontstond een goede band met de Katwijkers en vernam hij verhalen uit de eerste hand. Daarom zien we bij Von Bartels veel minder een romantische kijk op het vissersleven maar meer de dagelijkse realiteit van het harde vissersbestaan. Een goed en indringend voorbeeld daarvan is het werk Vrouwen van Hollandse vissers wachten de thuiskomst. Zijn motto was:

‘Wat je ziet, kun je ook schilderen, als je zien en schilderen kunt’.

Naast Katwijk bezocht Hans von Bartels ook andere kunstenaars- en schildersdorpen in Nederland en elders in Europa. Zo ging hij in 1893 naar het vissersdorp Volendam, een populaire bestemming onder kunstenaars. In 1900 waren het de vissers rond de vissershaven en visafslag van IJmuiden die hij in olieverfstudies heeft vastgelegd. In 1908 nam hij de boot naar het eiland Urk, waar hij en zijn gezin onderdak vinden bij de burgemeester en diens familie. Omdat de Urker vissers op zee waren schilderde Von Bartels breiende vrouwen en meisjes in en om hun huis.

In 1909 reisde hij vanuit Katwijk naar het Franse Bretagne. Hij vond er in Saint-Guénolé zijn tweede Katwijk met als onderwerpen de zeewier oogstende bevolking en het aan zee gelegen kerkje La Chapelle Notre Dame de la Joie en de jaarlijkse maritieme processie. Ondanks het feit dat Hans von Bartels voortdurend op reis is blijft München zijn thuisbasis.